Türkistan ve İdil-Ural Halkları Arasındaki İlişkiler (1917-1924)

Çok eski zamanlardan itibaren Türkistan ile İdil-Ural bölgesi arasında ticari, kültürel ve siyasi ilişkilerin varlığı çeşitli çalışmalara konu olmuştur. 1905 Devriminden sonra Rusya Türkleri milli uyanış bakımından büyük bir canlanma yaşadılar. Bu canlanmanın önemli merkezlerinden biri olan İdil-Ural bölgesi çok geçmeden etkisini Türkistan’a kadar yayacaktır. Millî uyanışın öncüleri olan aydınlar muallim, din adamı, gazeteci, tüccar olarak üsdendikleri görevi, Rusya’nın diğer Müslüman uyruklarının yaşadıkları bölgelere taşıdılar. Rusya’da siyasi şartlara bağlı olarak canlanmanın etkisi yavaşlayıp artmıştır. 1917 Bolşevik Devrimi Rusya Müslümanları için yeni bir dönemin kapısını aralamıştır. Devrimin yarattığı iyimserlik havasında milli uyanış hareketi siyasi sonuçlarım almaya yakın bir konuma gelmiş bulunuyordu. İdil-Ural, Başkurt, Türkistan, Alaş-Orda muhtariyetleri milli uyanışın baharını müjdeliyordu. Bolşeviklerin Rusya’da iktidarı ele geçirmesi sadece Rusların değil, aynı zamanda Türklerin de yazgısının onların eline geçmesi anlamına geliyordu. Yaratılan iyimser hava bir müddet sonra dağılacak önce muhtar hükümetler ortadan kaldırıldıktan sonra milli uyanışın bütün temelleri yok edilmeye çalışılacaktır. Bu siyasi terör dönemi Sovyet halkları için açlık, sefalet, yokluk, hastalık ve toplu kırımlarla iç içine geçmiş aynı zamanda bir iktisadi teröre dönüşmüştür.