TİP-TKP birliği Türkiye sol tarihinde, birleşme anlamında bir ilktir. İki partinin birlik programı aynı zamanda komintern geleneğinden kopuş programı da olmuştur. Bu programın en temel özelliği: “Süreçlere müdahale eden politika,” anlayışıdır.
Türkiye komünist-sosyalist, sol hareket tarihinde derin izler bırakmış iki parti: Birincisi 1920’de kurulan Türkiye Komünist Partisi (TKP); İkincisi 1963’te sendikacıların kurduğu Türkiye İşçi Partisidir (TİP). 12 Mart 1971 darbesi TİP’i kapattı. TİP 1975’te Behice Boran liderliğinde Marksist- Leninist işçi sınıfı partisi olarak yeniden kuruldu.
Bu araştırmada, iki partinin kısa tarihlerleri, birleşme süreci, yasal komünist parti kurmak için TKP ve TİP Genel Sekreterlerinin 16 Kasım 1987’de “Dönüş” leri ve sonrası mücadeleleri; iki partinin üstünde birleştiği, program, yenilenme, geçmişin muhasebesi Tezleri yer alıyor.
Birlik Tezlerinde, iktidar olmadan da politik iktidarların politikalarını etkileyerek, demokrasinin derinleşmesinde aktif rol oynayacak çağdaş, demokratik, sol bir partinin kurulması amaçlanıyor.
Türkiye Komünist Partisi ve Türkiye İşçi Partisi’nin birleşmesiyle oluşan Türkiye Birleşik Komünist Partisi’nin yenilenme, birlik, yasallık mücadelesinde önemli kazanımlar elde etmiş olarak yasal kongresini 12-14 Ocak 1991 yapılıyor.
Anayasa’da komünist adıyla parti kurulması yasak olması ve ikinci gerekçe, parti programında yer alan Kürt sorunu bölümü gösterilerek, kuruluştan 15 gün sonra Yargıtay Başsavcılığı Anayasa Mahkemesi’nde TBKP’nin kapatılması istemiyle dava açtı. 16 Temmuz 1991’de TBKP’nin kapatılmasına karar veriliyor.
TBKP’ye ne oldu? TBKP Kongresi, “Partinin Geleceği Üstüne Karar” aldığı kararda: “TBKP’nin en yüksek karar organı olarak Kongre’miz, Partimizin geleceği ile ilgili olarak; Anayasa Mahkemesi’nde Partimiz hakkında açılan dava devam etiği ve yasal engellerin varlığını koruduğu koşullarda TBKP’nin, bu engeller aşılıncaya kadar, tüzel kişiliğini merkez organlarıyla sürdürmesini, bu sağlanınca tüzel kişiliğinin bütünüyle sona ermesini karar altına alır.
Bunun dışındaki tüm TBKP üyelerini Sosyalist Birlik Partisi (SBP) içinde yer almaya, bu partiyi geliştirip güçlendirmeye çağırır. TBKP üyeleri bu yolla yasakların kalkmasına da daha büyük bir katkıda bulunacaklardır.” Bu sürecin nasıl geliştiği, Hüseyin Çakır’ın Yayınevimizden çıkan”Solda “Bir”lik Girişimleri ve Sosyalist Birlik Partisi Deneyimi” kitabında ayrıntılarıyla anlatıyor.
.
