Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Aydınlar

1950 ile 1970 yılları arası siyasi, sosyal, kültürel ve edebî açıdan farklı açılımların ve dönüşümlerin yaşandığı yıllardır. Tarih sahnesinde yaşananlar, yazarların tanıklıklarıyla romanlarda çoğu zaman yazarın sözünü emanet ettiği aydınlar aracılıyla dile getirilir. Buradan hareketle bu çalışma, dönemin romancılarının eserlerinde yer verdikleri aydınların, toplumun duygu ve düşünce dünyasını hangi yönde, ne ölçüde genişletme ve zenginleştirme amacında olduğunu irdelemiş; romanda işlenen Batılılaşma, gelenek, İttihat ve Terakki, Millî Mücadele, Atatürk ve inkılaplar, Anadolu, eğitim, din, İkinci Dünya Savaşı, CHP, DP, halk-aydın ilişkisi, doktrinler, sanat/edebiyat, yabancılaşma gibi temel meseleleri ve toplumun geçirdiği sarsıntıları, bunalımları, sorunları farklı dikkatlerle aydınlar eşliğinde sunmuştur.

Eser okunduğunda görülecektir ki romanlarda “aydın” kimliğiyle işlenen isimler, Türk aydınının tarih sahnesindeki dağılımı, nitelikleri, misyonu ve problemleriyle çoğu yerde aynılığa varan benzerlikler gösterir. Topluma ve kendine yabancılaşarak hiçleşen ve amaçsızlaşan isimlerin dışında kalan aydınlar, genel itibarıyla ateşi Tanrı’nın katından halka indirecek Promete’dir, nakilci öğretmen aydındır.