İslam Kelamında Nedensellik ve Adetullah

Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümü ilkçağ ve doğa filozoflarından başlayarak açıklamaya çalıştığımız evren anlayışı­nı atomculuk ve Mutezile atomculuğu ile oluşturduk.

İkinci bölümde ise Aristo’nun dört neden fikrinden doğan nedensel­lik anlayışını, tarihi ve sistemleşme sürecini izah ettik.

Üçüncü bölümde nedenselliğin İslam felsefesindeki yankılarını in­celedik. İbn Rüşd ve Gazzâlî tartışmasını kronolojik sıraya uymadan aynı yerde vermemizin nedeni meselenin İslam dünyasındaki fark­lı algılanışlarını hem de Adetullah kavramının nedensellikten ne gibi ayrıcalıklarının olduğunun daha sağlıklı izahını yapmaktır. Ayrıca bu bölümde özellikle Mutezile de var olan tevlid ve tevellüd fikrini işledik.

Son olarak dördüncü bölümde Sünnetullah kavramını ve bu kavra­mın tarihi seyri içerisinde Adetullah fikrine nasıl dönüştüğünü anlattık. Bu kısmın sonunda ise son dönem biliminin ortaya koyduğu verilerle Adetullah fikrinin paralelliğini ve mucizenin imkânını izah etmeye ça­lıştık.