Şii Gelenekte Alternatif Bir İktidar Mücadelesi: Erken Dönem Zeydilik

Şia, genel olarak imamın ‘nas’ ve ‘tayin’ ile belirlendiği iddiasıyla diğer mezheplerden farklılaşarak İslam düşünce tarihi içerisinde kendisine yer edinmiştir. Ancak Şia, yine büyük oranda imamet konusundaki görüş ayrılıkları nedeniyle kendi içerisinde fırkalara ayrılmıştır. İmamet konusundaki görüşlerini esas alarak Şiî fırkaları, imamın vasfen belirlendiğini iddia eden Zeydiyye ve imamın açık nas ile belirlendiği iddia eden diğerleri şeklinde tasnif etmek mümkündür. Bu açıdan Zeydîlik Şiî gelenek içerisinde iki temel yaklaşımın farkını yansıtmaktadır.

İktidarın kendi hakları olduğu iddiasıyla 122/740 yılında Zeyd b. Ali’nin Emevilere karşı gerçekleştirdiği isyan ile tarih sahnesine çıkan Zeydîler 3/9. yüzyılın sonlarına doğru Taberistan ve Yemen’de kendi hâkimiyetlerini tesis etmişlerdir. Zeydîler, diğer Şiî fırkalara nispetle imamet mücadelesinde siyasi açıdan aktif bir tavır takınarak alternatif oluşturmuşlardır. İmamette açık daveti ve bizzat aktif mücadeleyi şart koşan Zeydîllik siyasi-itikadi nitelikli bir mezhep olarak halen Kuzey Yemen’de varlığını devam ettirmektedir.