Tevarih-i Cedid-i Vilayet-i Üngürüs

Ülkemizde ilmi tarih araştırmalrını kolaylaştıracak başlıca iki yönde gelişmektedir; arşiv belgelerinin neşri ve değerlendirilmesi, tarih teliflerinin tahlil ve neşirleri. Sunulan naçiz deneme, ikinci kategoriden bir çalışmanın mahsülüdür. Şimdiye kadar, sadece ismen bilinen ve Macarlarca "Uzun Harb" denilen 1593-1606 savaşının zuhuru ve iki senelik safahatı hakkında, bir serhadlinin müşahede ve mütalaalarını ihtiva eden Tevarih-i Cedid-i Vilayet-i Üngürüs, konusunda yazılmış birkaç kaynak eserden birisi olup, kısa tahlil ve kaynaklarla mukayesesiyle yeni harfle metni, bu tezi terkib eden unsurlardır.

Iyani'nin eseri, pek külfetli bir dille yazılmamışsa da, eldeki tek nüshası çözülmesi hayli güç bir kaligrafi ile kopya olunmuş ve anlaşılması mümkün olmayan imla ve ifade hataları ile doludur. Bu bakımdan metnin tesisinde hayli güçlük çekilmi ve çok defa "(...)" içinde ifade tashih ve ikmale çalışılmıştır.