Osmanlı coğrafyasının en doğusunda Eski Van Kenti’nin merkezinde yer alan Hüsrev Paşa Külliyesi, önemli dini mimari yapılardan biridir. Hüsrev Paşa Külliyesi’nın temizlik, kazı, proje ve onarım çalışmaları bilimsel disiplin içerisinde yapılarak günümüzde aktif olarak kullanılmaktadır. Külliye merkezinde yer alan cami, diğer yapılar ile birlikte H.975-M.1567 yılında Mimar Sinan tarafından tasarlandığı ve bölge mimarları tarafından külliyenin uygulaması yapılmıştır.
Külliyenin tamamlayıcı mekanlarından olan cami, imaret, kümbet, avlu, şadırvan ve medresenin onarımı Vakıflar Bitlis Bölge Müdürlüğü tarafından tamamlanmıştır. Onarım sonrası külliye birçok ziyaretci tarafından ibadet, kültürel ve sosyal amaçlı olarak kullanılmaktadır. Külliyenin diğer tamamlayıcı bölümlerinden olan Han, Çifte Hamam ve Sibyan Mektebi yapılarının, bilimsel kazı ve uygulama projeleri hazırlanmıştır. Uygulaması önümüzdeki günlerde yapılacak çalışmalar ile külliyenin tüm birimleri ile tamamlanacaktır. Klasik Osmanlı dönemi külliye tipinin bölgedeki temsilcisi olan Van Hüsrev Paşa Külliyesi, inşa edildiği 1567 yılından 1915 yılına kadar kesintisiz hizmet vermiş, süsleme ve gösterişten uzak mütevazi bir yapıdır. Osmanlı klasik dönemi Van Beylerbeyi Hüsrev Paşa ile Mimar Sinan’ın eseri olan külliyenin işlevselliği 1915-2009 yılları arasında kesintiye uğramış, Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da en doğudaki tapusu olarak ayakta durmaktadır. Klasik döneminin eseri olan Hüsrev Paşa Külliyesi, Mimar Sinan’ın tasarımı ile XVI. yüzyılda hayat bulmuş, aradan geçen beş asrın tüm olumsuz etkilerine rağmen günümüzde Osmanlı mimarisinin mührüdür.
Hüsrev Paşa Külliyesi, yaşadığı olumsuzluğa rağmen, Mimar Sinan’ın bedeni yorgun, ama ruhu dimdik ayakta kalan Van’daki tek eseridir. Hüsrev Paşa Külliyesi’nin dünkü ve bugünkü verilerinin, geleceğimiz olan yarının tüm genç araştırmacıları, mimarları, sanat tarihçileri ve değerli Van halkının kültür hafızasına önemli katkılar sağlayacağı bir gerçektir.
