Çeşm-i Alem ve Divanı

Mısır'ın ilk hidivi İsmail Paşa'nın (Ö. 1895) üçüncü eşi Çeşm-i Afet Hanım, (Ö. 1907) ölümünden sonra eşine vefa borcunu ödemek ve adını ebedileştirmek için yazdığı eserinde, kadın kimliğini gizleme gereği duymadan ve hiçbir beklenti gözetmeden samimi bir şekilde duygularını dile getirmektedir. Türk edebiyatında pek bilinmeyen Afet Hanım'ın Levha-i Dil'deki şiirlerinden çevresine duyarlı, entelektüel biri olduğu, özellikle Fuzûlî, Nef'î, Nâbî ve divan şiirinin son dönem hanım temsilcilerin-den Leyla, Fıtnat ve Şeref Hanımlardan etkilendiği anlaşılmaktadır.

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Mısır'da Osmanlı-Türk kültürüne ilginin göstergelerinden biri olan Çeşm-i Afet Hanım Divanı üzerine yaptığımız çalışmayla kültürümüze bir nebze olsun katkıda bulunabildiysek kendimizi bahtiyar hissedeceğiz.