Osmanlı Devleti içerisinde asırlarca sulh ve sükûn içinde yaşamış Bulgar, Ermeni ve Rum milletlerinin ayaklanmalarında ve devleti parçalamalarında yabancı misyoner okullarının büyük etkisi olduğu iddia edilir. Gerçek aktörlerin bu kişilerin hemen yanı başında bulunan, onları kendi veya bağlı oldukları örgütlerin istediği istikametlere yönlendirebilen, hemen hemen hepsi gayrimüslim olan ve ülkedeki yabancı kolejler ve okullarda özel olarak yetiştirilen tercümanlardan oluştuğu belirtilir. Bu tercümanların ve ülkedeki azınlık fikir, ideal ve düşünce adamlarını yetiştiren okulların başında da 1860’larda kurulan Amerikan Robert Kolej’in ismi zikredilir. Robert Kolej Amerika sınırları dışında kurulan ilk Amerikan okuludur. Okuldan, 1863’te açılışından itibaren ilk kırk sene içinde mezun olan 436 öğrenciden 195’i Bulgar, 144’ü Ermeni, 76’sı Rum, 14’ü İngiliz, 3’ü Alman ve sadece 1’i Türk’tür. Bulgar isyanlarına bu okul mezunu gençlerin liderlik ettiği bilinen bir husustur. Okulun, dış güçlerin bir üssü ve ajan yuvası haline geldiği iddialarının arkası ise hiç kesilmemiştir. Ayrıca, Türkiye’nin basın, yayın, sanat, siyaset, ekonomi... vitrininde bu okul mezunlarının yoğun bir şekilde yer alması hep dikkat çekegelmiştir... Peki, bu iddialardaki doğruluk payı ve okulun gerçek kuruluş amacı nedir? Elinizdeki kitap bu soruların cevabını bulmamıza oldukça yardımcı olacak. Okulun Kurucu Başkanı Cyrus Hamlin, ikinci başkanı ise kitabın yazarı George Washburn’dür. Aynı zamanda Hamlin ailesinin damadı olan George Washburn, 1865’ten 1903 yılına kadar okulda görev yapmıştır. İsmi pek çok spekülasyonla birlikte anılan Robert Kolej’in kuruluş ve gelişme yıllarının en önemli şahidi -kayınbiraderi Cyrus Hamlin’le birlikte- George Washburn’dir. Okulun geçmişi ile ilgili ağır iddialar, Washburn’un formasyonu ve üstlendiği görevler "İstanbul’da 50 yıl - Robert Kolej Hatıraları"nı satır aralarıyla birlikte dikkatle okunmasını gerekli kitaplar arasına sokuyor.
